بررسی تاریخی معنی و کاربرد واژه ‹تات› 

واژه ها مانند تمام پدیده های طبیعی متولد می شوند رشد می کنند و می میرند. گاهی نیز از زبانی به زبان دیگر وارد می شوند و در فراز و فرود جامعه مفاهیم

 و مصداق های گوناگونی را به خود می گیرند. در چنین مواردی، وقتی معنی و مفهوم واژه ای را بیان می‌کنیم لازم است زمان آن را نیز مشخص کنیم. واژه تات

 نیز از جمله واژگانی است که جریان متنوعی را در مسیر تاریخ طی نموده است و از نظر معنی و کاربرد تغییرات زیادی به خود دیده است بنابراین، امروزه وقتی

 می گوییم ((تات)) به معنی ایرانی است آیا این بدان معنی خواهد بود کسانی که تات نیستند غیر ایرانی هستند؟

برای توضیح این پرسش لازم است به بررسی تاریخی معنی و کاربرد واژه تات بپردازیم.

وقتی صحبت از تات می شود، برای اجتناب از اشتباه لازم است گفته شود، کدام تات؟ زیرا واژه تات دارای دو منشاء زبانی است، یکی پسوندیست که ریشه در

 زبان فارسی دارد، چنانکه در جزء دوم خرداد وامرداد در اوستا تات ( tat ) آمده است، البته اوستا خرداد وامرداد را به صورت هئوروتات ( Haurvatat ) و امرتات

 (Ameretat ) بیان کرده است. تات بدین صورت کاربرد مستقل ندارد و تنها پسوندیست که به بعضی واژه‌های می پیوندد و بیانگر اسم مجرد و مونث بودن آن

 است چنانکه در واژه های مانند ارشتات( arshtat ) یعنی راستی و درستی، و دروتات (drvatat ) یعنی درستی و اوپرتات( upartat ) یعنی برتری و رسس تات

 (Rasastat ) یعنی عدل و داد می باشد. و اگر چه پورداود می گوید این واژه با دات Data فرس هخامنشی و اوستا که به معنی قانون است و در فارسی ((داد))

 گردیده است و به معنی عدالت می باشد ربطی ندارد و یا با واژه Data  دیگر که اسم مفعول آن Da می باشد و در فرس هخامنشی و اوستا به معنی دادن و

 آفریدن است نیز ربطی ندارد ، ولی میرزا مهدی استرآبادی در مورد ((تات)) می گویند محرف ((داد)) به معنی عدل می باشد و داد گفتن کنایه از فریادیست که

 مظلوم در مقام دادخواهی و تظلم کند و آن را ((داد)) هم گویند  و شاید بخاطر همنشینی آن با خرداد و امرداد است که در برهان قاطع ((داد)) به معنی عمر و

 سن و سال آدمی آمده است. تات با منشاء زبانی دیگر کلمه ای است ترکی که به عناصر خارجی اطلاق می‌شده است که در فرهنگ لغات ترکی استانبولی و

 فرهنگ ترکی آذربایجانی در مورد ((تات)) آورده اند، جمعیت غیر ترک زبان مقیم آذربایجان و مناطق ترک نشین  و یا به بعضی از مردم غیر ترک مانند کردهای

 بعضی نقاط آذربایجان که تحت حکومت فرمانروایان قدیم ترک می زیسته اند. در مقام تحقیر تات گفته می شد.و مینورسکی از قاموس عثمانی می گوید به

 معنی سفیل و سرگردان و مترادف تاجیک آمده است و گفته شده که تات از یک لغت ترکی گرفته شده است. اما آنچه درباره تات آورده اند بیانگر استفاده کلی و

 مبهم واژه تات است که شدیداً تحت تأثیر مسایل تاریخی به خصوص اقتدار و تسلط ترکها در ایران بوده است، این واژه اولین بار در کتیبه ((اروخون))آمده است ،

 و وامبری اولین کسی بود که در این کتیبه متوجه ((تات)) شد تامسون تات موجود در کتیبه را معادل ((خارجی ها در کشور)) دانست ولی او نتوانست به اصل و

 ریشه کلمه پی ببرد پس از او ((کرچ)) نظر داد جزء ((تات)) در کتیبه اروخون مصغر شده ((طانقوت)) به معنی خارجی است برخی دیگر بر این باورند که ((تات))

 جزء کلمه: تانقات، تاقات یا تائوت می باشد که به رودخانه اریتش  اطلاق می شد. علاوه بر این در نزد قبایل ((یغمی)) و ((تخسی)) این کلمه به اویغورها اطلاق

 می شد. و در هر دو حالت کلمه تات به معنی استهزاء و تحقیر استفاده شده است. اما پس از فتوحات ترکان در ایران، این کلمه به ایرانیان مغلوب نسبت داده

 شد و شادروان عبدالعلی کارنگ از ((دیوان لغات ترک)) محمود کاشغری که تالیف آن به سال 466 هجری پایان یافته، آورده است، برک یعنی القلنسوه و فی

 المثل:

تات  سیز ترک بلماس                     باش سیز برک بلماس

  یعنی ترک بدون ایرانی و کلاه بدون سر نمی شود.

مولانا جلال الدین رومی نیز در اشعار ترکی خود ((تات)) را برای ایرانیان و همزبانان آنها بکار برده است چنانکه می گوید:

 اگر تات ساک و گرروم ساک وگر ترک            زبان بی زبانان را بیاموز

ژان دوپلان کاربن، نخستین سفیر واتیکان در دربار مغول، از کشورها و اقوامی که مغول برآن چیره شده نام ایران و تات را آورده است و به نظر می رسد منظور از

 تات همان مسلمان قفقاز باشند. پیتر دلاواله که در عصر صفوی از ایران دیدن کرده و از سال 1617 م. تا سال 1623م . به مدت شش سال در ایران بسر برده

 است واژه تات را به معنی گریزان از جنگ و رعیت دانسته و آن را در مقابل قزلباشان در مورد ایرانیان اصیل و قدیمی بکار برده است وی می گوید: 

((مردمان عجمی مسلمانان فعلی اولادان ایرانیان باستان هستند که دین خود را پس از تسلط اعراب تغییر داده اند و به این افراد تات هم می گویند که به معنی

 گریزان از جنگ و رعیت می باشد.))

...

<<<بیشتر مقالات سایت که اعضا به آن دستیابی پیدا می کنند با ذکر منبع می باشند.>>>

دان لود کامل

   توجه: برای دریافت رمز مقالات باید به عضویت دهکده خاله فر درآمده باشید.

پراکندگی گویشوران تات در شمال ایران

“شهرستان رودبار- دهستانهای الموت و طالقان”

  درباره میراث بازمانده از زبان تاتی با اندک تسامح در تقسیم بندی محیط زیست و محدوده های جغرافیایی شمال ایران در این باره به یک نتیجه گیری دیگری خواهیم رسید که بیشتر تابع عوامل تاریخی و تحولات عمومی زمان، می باشد و هر اندازه تأثیر عوامل بیشتر باشد تغییرات آن را سریع تر می یابیم.

اگر نقشه شمال ایران را در برابر خود قرار دهید و خطی از آخرین نقطه ارتفاعات طالقان به طرف سیاهکل و رستم آباد و دقیقاً “ از ناحیه اسکولک رستم آباد شمالی کشیده و آنرا تقریباً ” بطور قائم به طرف تاکستان امتداد دهید و دو نقطه این دو خط را از طالقان بطرف تاکستان متصل نمائید به مثلثی دست خواهیم یافت که در آن گویشوران تات در میان گروههای زبانی دیگر جای می گیرند و این پراکندگی را در شهرستان رودبار هنوز هم با همه تغییراتی که در نیم قرن اخیر داشته است بیشتر می بینیم و به عبارت دیگر شهرستان رودبار را می توان نمونه جالبی از پراکندگی گویشوران تات در استان گیلان شناخت که در آن گیلها در کنار ترکها و تالشها و تاتها زندگی می کنند و در میان سالخوردگان تات زبان به این نکته نیز دست خواهیم یافت که هنوز هیچ یک از گویشهای مردم پیرامون حتی فارسی نیز نتوانسته است جانشین زبان تاتی در میان آنان گردد .

...

<<<بیشتر مقالات سایت که اعضا به آن دستیابی پیدا می کنند با ذکر منبع می باشند.>>>

دان لود کامل

   توجه: برای دریافت رمز مقالات باید به عضویت دهکده خاله فر درآمده باشید.

عروسی تاتهای تاکستان

     چون امر شده است که بنده در مورد مراسم عروسی تاتهای تاکستان مطالبی را توضیح دهم قبل از هر چیز عرض می نمایم ، سوم که شرح داده می شود

 مربوط به 60 سال پیش است این مطالب ازمنبع یا کتابی استفاده نشده بلکه خود شاهد آن بوده و آنچه را که عینا دیده ام شرح می دهم عروسیها یا نامزدیها

 اکثرا در فصل پاییز انجام می شد چون در آمد مردم تاکستان از راه فروش محصولات باغ انگور بود بنابراین در فصل پاییز که انگور و کشمش ها جمع آوری و

 بفروش می رسد وضع مالی مردم خوب می شد و زیارت روندگان به زیارت می رفتند و عروسی ها نیز در این فصل انجام می شد بنابراین اگر پسر و دختری را

 برای هم نامزد می کردند عروسی آنها تا پاییز سال آینده طول می کشید و دراین فاصله یکسال مراسمی انجام می شد که به طورخلاصه از آنها نام می بریم

 .             1- خواستگاری 2- َقتِف، یعنی تعیین مهریه و غیره 3- خرید 4- مهمانی 5-  اَرمازبری  یعنی لباس بردن برای عروس 6- طلا بری 7- فل بری ، یعنی پول

 بردن 8- برنج بِری    9- پلابری یعنی چلو بردن در شب عید 10- مراسم عید 11- جار 12- نوبرانه 13- مراسم عروسی ، که تعریف هر کدام از این رسوم بسیار

 طولانی خواهد شد لذا برای خلاصه کردن ، بنده فقط مراسم عروسی را شرح می دهم .

عروسی یک تات تاکستانی هفت شبانه روز طول می کشید بدین ترتیب 1- نان پختن 2- مهمانی فامیل 3- تسبیح انداختن 4- چَرواَ سَر آربینی یعنی سر بریدن

 گوسفندان 5- اَرماز بری یعنی لباس بردن 6- حمام رفتن داماد 7- حنابندان 8- فِل باشیندن یعنی پول انداختن9- زُما قاباَتن یَرَدن ، یعنی قبای دامادی پوشاندن

 10- جهازیه آوردن 11- کمر بستن 12- عروس آوردن که مشروح هر یک ذیلا به استحضار می رسد 1- نوَنه بندی ، یعنی پختن نان تقریبا بیست روز قبل از

 عروسی ابتدا بایستی آرد مورد مصرف تهیه شود لذا جوانان فامیل یا دوستان داماد می آمدند و جوال های پر از گندم را به الاغها و قاطر ها بار کرده برای آرد

 کردن ؛آسیاب می بر دند آسیبهای آن زمان به وسیله فشار آب کار می کردند گندمها را آرد کرده و به خانه می آوردند وقتی که آرد حاضر می شد مادر داماد زنان

 سفید گیس فامیل را دعوت می کردند تا اجازه دهند نان پختن برای عروسی شروع شود گیس سفید های فامیل جمع می شدند دو زن جوان که آنها را ( زَرین

 کیسه ) می گفتند با پوشیدن لباسهای نو ، آراسته به زر و زیور به دستور گیس سفیدان برای دعوت زنان می رفتند به هر خانه که میرسیدند می گفتند دست

 به پسر شما باشد اجازه بدهید برای عروسی داماد نان پختن را شروع کنیم زن صاحبخانه با گفتن خدا مبارک کند ، یک جفت جوراب یا قدری میوه یا چیز دیگری

 به دعوت کنندگان انعام می داد و زنان زَرین کیسه که همراه خود کیسه سرخ رنگی داشتند هدایا را در آن کیسه گذاشته و می ر فتند از فردای آنروز نان پختن

 شروع می شد معمولا حدود چهار خر وار آرد را نان می پختند و این عمل چند ر وزی طول می کشید و هر روز از زنان دعوت شده برای گفتن مبارک باد به خانه

 داماد می آمدند و هر کس به قدر توان خود هدیه ای می آورد مانند کله قند ، میوه یا شیرینی که در مجمعه مسی گذاشته و با پارچه سرخ روی مجمع را

 پوشانده به سر گذاشته و به خانه داماد می آمد وقتی که برای دیدن نان پختن نانوایی می رفت نانوا به عنوان انعام نانی به او میداد و او در عوض مبلغی پول به

 نانوا میداد بدین ترتیب حدود 10 روز طول می کشید تا نان پختن تمام شود و در این مدت در خانه داماد مرتب بزن و بکوب و رقص و آواز برقرار بود و هر روز چندین

 نفر در خانه داماد میهمان بودند تا اینکه پختن نان تمام می شد .

...

<<<بیشتر مقالات سایت که اعضا به آن دستیابی پیدا می کنند با ذکر منبع می باشند.>>>

دان لود کامل

   توجه: برای دریافت رمز مقالات باید به عضویت دهکده خاله فر درآمده باشید.

افشاریه

نادر قلی فرزند امام قلی از قبیله قرخلو بود که شاخه‌ای از ایل افشار به شمار می‌رفت. طایفه مزبور، از آغاز سلسه صفوی برای جلوگیری از هجوم ازبکان و ترکمنان به منطقه شمال خراسان کوچ داده شد و در منطقه ابیورد و دره گز استقرار یافت. مورخ رسمی دربار نادری، میرزامهدی خان ،تاریخ تولد نادر را روز شنبه بیست و هشت محرم سال هزار صد هجری قمری ذکر کرده و با توصیف مختصری از حیات عشایری، اصل و نسب آخرین فاتح بزرگ آسیایی را در پرده نگاه داشته‌است. آنچه مسلم است نادر تا طغیان افاغنه غلزایی قندهار و برافتادن حکومت دویست و پنجاه ساله صفویان، در گمنامی به سر می‌برده و زندگانی بی پیرایه چوپانی او، تنها با هنر نماییها و قهرمانیهای ساده‌ای همراه بوده‌است.

سقوط اصفهان در سال ???? ه.ق. بهانه خوبی به دست سرکشان داخلی و مدعیان خارجی ایران داد تا هر یک از گوشه‌ای سر برآوردند و کشور را به هرج و مرج طولانی مبتلا کنند. نادر نیز در راس گروهی که برای حمایت از حیات و هستی اهل ابیورد فراهم ساخته بود ابتدا در خدمت خان همین منطقه قرار گرفت و پس از ازدواج پیاپی با دو دختر او، وارث حکومت محلی کوچک وی شد. آن گاه در سال ???? ه.ق که شاهزاده سرگردان صفوی (تهماسب میرزا) در جستجوی یاران و همراهان فداکاری بود به او پیوست و عزم نجات ایران کرد.

.............

دان لود کامل

   توجه: بری دریافت رمز مقالات بید به عضویت دهکده خاله فر درآمده باشید.

تاتی و تالشی، بازمانده زبان ماد

       تاتها و تالشان دو قوم ایرانی هستند. تالشان در کناره های غربی دریای مازندران و تاتها عمدتاً در استان اردبیل، آذربایجان شرقی و استان قزوین زندگی می کنند. زبانی که تاتها بدان سخن می گویند در زمانهای گذشته گسترش بیشتری داشته و به استناد شواهد عینی و پژوهشهایی که انجام گرفته است، زمانی همهٌ اهالی آذربایجان و قزوین و زنجان و طارم را فرا می گرفت. بعدها با اشاعه زبان ترکی، تاتی کم کم از میان رفت و تنها ساکنان چند آبادی در سراسر دیار پیشین، این زبان را نگهداری و تا به امروز رسانده اند.1 از شمار تاتهای کنونی آمار درستی در دست نیست، ولی جاهای سکونتشان درایران چند آبادی در بخش شاهرود خلخال، چند آبادی در رودبار گیلان، شال (چال) و اسفرورین تاکستان و بوئین زهرا در قزوین، 2 هرزند و گرینکان و گلین قیه در مرند، زنوز و حسنو در قره داغ3 و بخشی از ساکنان شبه جزیره آبشوران، سوراخانی، بالاخانی، باکو، نواحی شماخی، قوبا، قوناخ کند، دیوچی، خیزی و دیگر بخشهای جمهوری آذربایجان. همچنین ناحیهٌ دربند و برخی دیگر از نواحی داغستان و کاتیاکو و طبرسران4 در روسیه نیز تات نشین است، 5 بنا به آمار مندرج در فقه اللغه ایرانی عده تاتهای کشور شوروی (احتمالاً به استناد نتایج سرشماری سال 1926) قریب یازده هزار نفر بود؛ ولی این رقم در ایران به مراتب بیشتر است، زیرا تنها در آبادی های اسبو، اسکستان، درو، کلور، شال، دز، لرد، کرن، گیلوان و گلوزان در شاهرود خلخال بیش از پنجاه هزار تن به زبان تاتی سخن می گویند. 6 به سبب اینکه پژوهشگران ایرانی تاکنون وقت کمی را صرف تحقیق در زبان و فرهنگ تاتها نموده اند، از بابت آثار مرجع دست وبال ما چندان باز نیست. کتابهای آذری یا زبان باستان آذربایجان تالیف احمد کسروی، گویش آذری تالیف رضا ملک زاده، تاتی هرزنی، خلخالی یک لهجه آذری تالیف عبدالعلی کارنگ، زبان دیرین آذربایجان تالیف منوچهر مرتضوی، دستور زبان تاتی جنوبی و مقالات مختلف دکتر احسان یارشاطر، گویش گلین قیه تالیف یحیی ذکأ، اهم آثاری هستند که برای آشنایی با تاتی می توان به آنها مراجعه نمود.
در شوروی سابق تحقیقات قابل توجهی دربارهٌ زبان و فرهنگ تاتی انجام گرفته است، چنان که تاتی زبانهای آن کشور برای خود خط و کتابت ویژه ای داشتند و در ظرف چهل ـ پنجاه سال اخیر کتب و تالیفات بالنسبه فراوانی به زبان تاتی منتشر شده است؛ من باب مثال می توان اشعار ونمایشنامه های م ـ بخشی اف متولد 1910، اشعار و داستانهای د. آنتی لوف متولد 1913، و افسانه های خ. داداش اف را نام برد. درسال 1940 مجموعه ای از فرهنگ عامه تاتی چاپ و منتشر شده است.
از پیشینه تاریخی و سیر تکوینی تاتی      ....    با ذکر منابع و ماخذ کامل

دان لود کامل

   توجه: بری دریافت رمز مقالات بید به عضویت دهکده خاله فر درآمده باشید.

       ارگ بم بر بلندای صخره ای سترگ، درجنوب رودخانه پشت رود جا دارد و شهر بم و دیوار شهربست قدیم آن در جنوب ارگ و درفاصله میان رودخانه پشت

رود و رودخانه دیگری شکل گرفته است و امروزه بسترود به خیابانی میان شهری بدل گردیده است . ارگ بم عضوی از منظومه ای بزرگ از بناهای تاریخی است

 که آن را در میان گرفته اند ؛ شهر باستانی دارزین با قدمتی در حدود هزاره اول پیش از میلاد در اراضی شمال غربی بم امروزی برپا بوده و هنوز کوشک های

 میان محله های شهردوران قرون اولیه اسلامی در آن بر پامانده اند و تنها قریه کوچکی در حوزه غربی آن آباد است ؛ قلعه دختر در شمال رودخانه پشت رود و در

 جنوب آن بنای چارطاق و ساختمان کوشک و پیر علمدار و همچنین در مشرق و نزدیکی ارگ، بنای تاریخی مسجد حضرت رسول بر پیرامون فضای ارگ برپا بوده

 اند . هرچند که پیشینه این بنا ها سالیابی نشده است ، با این حال قدمت آن ها ، از قرون اولیه دوران اسلامی تا دوره  ایلخانی قابل تخمین به نظر می رسد.

دان لود کامل

   توجه: بری دریافت رمز مقالات بید به عضویت دهکده خاله فر درآمده باشید.

 مقدمه

معمولاً هر کشوری وهر مملکتی تشکیل یافته از چند یا چندین قومیت کوچکتر و یا نژادهای مختلف و یا زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف و متفاوت می‌باشد که در کل یک کشور منسجم و یک مجموعه بزرگ را تشکیل می‌دهند.

مردم شناسی کشورها به‌طور دقیق و موشکافانه میسر نمی گردد مگر با شناخت اقوام و تیره‌های نژادی تشکیل دهنده آن مجموعه کل،که همچون ریشه و شاخه‌های درختی می‌باشند که همگی به یک تنه متصل و پیوسته‌اند،این مسأله در کشور عزیزمان ایران نیز به خوبی ملموس و آشکار است که اقوام و نژادها و تیره‌های قومی مختلف همگی در تحت لوای یک نام واحد یعنی ایران منسجم و مجتمع شده‌اند.

دراستان قزوین که مورد بحث در این مقاله می‌باشد نیز اقوامی به نام تات زندگی می‌کنند که یکی از اقوام کهن و اصیل ایرانی می‌باشند که با توجه به سابقه طولانی و تاریخی ‌شان هنوز ناشناخته‌اند و کمتر معرفی گردیده‌اند. ایران‌شناسی در آیینه استان ها این فرصت را برای نویسندگان این سطور فراهم آورد تا ضمن احترام به همه اقوام و ملیت‌های ایرانی به شناساندن تات‌های استان قزوین پرداخته و پراکندگی جمعیتی آنان را در مناطق مختلف این استان کهن بازگو کنند.

دان لود کامل

   توجه: بری دریافت رمز مقالات بید به عضویت دهکده خاله فر درآمده باشید.

 شمشیر زنی

اروپای شرقی سرآمد دیگران بود، در گروه مردان در فلوره « دریمبا» از رومانی پیروزی داشت ، « اپه» را «کولک» از مجارستان برد ، و در سایر پاوکوسکی از لهستان به قهرمانی رسید و در گروه زنان در فلوره شوروی مدال طلا را بخود اختصاص داد . در تیراندازی ، در 50 متر با تپانچه آزاد «کزیت» از شوروی ، در تپانچه خودکار « ژاپدسکی» از لهستان ، در تفنگ کالیبر کوچک « کورکا» از چکساواکسی ، تفنگ در سه حالت ، « کلینک نر » از آلمان غربی ، در «برایت وایت» از بریتانیا ، در اسکیت « پتروف» از شوروی و تفنگ آزاد « آندرسن» از آمریکا.

 مونیخ 1972 – چریکهای از جان گذشته عرب

بیستمین دوره بازیها پر از اعجاب بود 122 کشور 7156 ورزشکار و بر پایه آمار کمیته بین المللی المپیک از 123 کشور 10088 ورزشکار ( درج شده در کتاب رسمی چاپ شده در لوزان – سوئیس) در بازیهای مونیخ شرکت کردند . این رقم در کل بازیها بی سابقه بود.

از نظر سازماندهی ، تشکیلات و تاسیسات ورزشی بازیهای 1936 – برلین را تداعی می کرد ورزشگاه بزرگ با آن آفتابگیرهای بلند و ابتکاری ، استخر سرپوشیده پیست تارتان ، برقرار بودن وسایل ارتباطی با همه جای جهان مستقیم جریان بازیها از رادیو و تلوزیون ، تهیه و ضبط برنامه روزانه پاسخگویی به خواسته های 1000 نماینده مطبوعات ، در این بازیها اگر آلمان غربی و شرقی در زیر یک پرچم مبارزه می کردندن 106 مدال از همه رنگ (طلا ، نقره ، و برنز ) میگرفتند بیشتر از یک میلیارد نفر جریان بازیها را بر صفحه تلوزیون می دیدند هزینه برگزاری بازیها در حدود 620 میلیون مارک براورد شده بود و ...

دان لود کامل

   توجه: برای دریافت رمز مقالات باید به عضویت دهکده خاله فر درآمده باشید.